Przejdź do głównej zawartości

Oskary dają równo, czy nierówno?

Infografika, opracowanie własne w Canva

Wow! Wśród nominacji do Oskara było 48% kobiet, a wśród wygranych 58%. Czy to nie wspaniale? Tak, muszę przyznać, że tak. 

Są jednak pewne fakty, które warto znać:

  • Primo, przyjęłam metodę liczenia następującą - jeśli w grupie nominowanych, czy wygranych była kobieta liczyłam to na korzyść dla kobiet. Jeśli policzyć wszystkich indywidualnie, to wśród nominowanych będzie podział 147 mężczyzn (68%) oraz 68 kobiet (32%). Co ciekawe, odsetek nominacji dla kobiet wzrasta, w poprzednim roku stanowiły 28,5%. 
  • Od pierwszej ceremonii rozdania Oscarów w 1929 roku było ponad 10 000 nominacji. Kobiety stanowią zaledwie 14% wszystkich nominacji.
  • Do 1950 roku Oscar za “Najlepszy film” był przyznawany studiu produkcyjnemu i nie był dzielony według płci. Potem kobiety były nominowane tylko 13 na 379 i  dopiero w tym roku kobieta otrzymała nagrodę za film “Nomadland” produkowany m.in przez reżyserkę Chloé Zhao oraz Frances McDormand. 
  • W nominacjach za muzykę i piosenkę żeńska reprezentacja stanowi zaledwie 1,6% z 1,238 nominowanych.
  • Najbardziej rażące dysproporcje występują w kategorii “Najlepsze zdjęcia” - tylko raz została nominowana kobieta i wtedy też wygrała Rachel Morrison za jej pracę nad Mudbound w 2018 roku (czyli kobiety stanowią 0,16% nominowanych). 
  • A może są typowo kobiece nominacje? Do tego roku, w kostiumach nominowano więcej kobiet (stosunek 302:221), ale w makijażu i stylizacji fryzur dominują mężczyźni (168:108).
  • Jak wiecie już z poprzedniego postu (Oskar dla reżyserki! Że co?) w tym roku sensacją było nominowanie aż dwóch kobiet do nagrody “Najlepszy reżyser / reżyserka” (a sobie dodam buńczucznie kobiecy odpowiednik). Do tego roku aż 7 kobiet było nominowanych i wygrały 2. Mówi się, że pierwsza kobieta Kathryn Bigelow wygrała Oskara za “The Hurt Locker” w 2009, ponieważ zrobiła film wojenny , gdzie występuje wielu mężczyzn w stereotypowo męskich rolach. Może i tak, a może nie. Na pewno nie można tego samego powiedzieć o “Nomadland” tegorocznym zwycięzcy, gdzie kobieta po pięćdziesiątce mieszka w samochodzie.

Dlatego warto zadać sobie 2 pytania:

  • Dlaczego do tej pory kobiety były pomijane?
  • Dlaczego 2021 jest taki wyjątkowy?

BIAŁY PAN WYBIERZE BIAŁEGO PANA

W 2019 roku, Greta Gerwig została nominowana za “Małe Kobietki”, za film w którym dosłownie roi się od kobiet a faceci występują tylko, by pokazać że będzie ślub. Film dostał 6 nominacji, ale nie za reżyserię. Na Twiterze rozpętała się burza, hasztag #OscarsSoMale (tłum. OskaryTakieMęskie) pojawiał się wielokrotnie w postach. Pominięta została także Lulu Wang i jej film “The Farewell”, który zdobył Independent Spirit Award dla najlepszego filmu fabularnego, a filmy z tą nagrodą są zawsze nominowane w Oskarach. Lista pomiętych jest jeszcze dłuższa i je wymienię, bo na to zasługują i były wysoko oceniane przez krytyków filmowych: “Hustlers” Lorene Scafarii, “Portrait of a Lady on Fire” Céline Sciammy, “Honey Boy” Almy Har'el, “Queen & Slim” Meliny Matsoukas, “A Beautiful Day in the Neighborhood” Marielle Heller i “The Souvenir” Joanny Hogg. Nie ma ważniejszej fuchy niż reżyser, jednak wszech i wobec panuje przekonanie, że trudno jest zaufać kobietom w rolach przywódczych.

Plakat do filmu Lulu Wang “The Farewell”, źródło: https://en.wikipedia.org/

W 2017 roku ponad 100 kobiet publicznie zeznawało przeciwko potentatowi filmowemu Harveyowi Weinsteinowi, wywołując  #MeToo (o inicjatorce ruchu można poczytać tutaj Tarana Burke inicjatorka ruchu "Me Too"). W odpowiedzi na to, w 2018 powstała inicjatywa “Times’Up”, założona przez ponad 300 filmowców, aktorek, aktorów i producentów jako głos wsparcia dla wykorzystywanych seksualnie koleżanek i kolegów oraz ruch działający na rzecz równouprawnienia w branży filmowej. W lutym 2020 roku Weinstein został skazany na 23 lata więzienia za gwałty i napaści na tle seksualnym. Była też akcja #OscarsSoWhite (tłum. OskaryTakieBiałe), która miała naświetlić problem braku nominacji dla ludzi o różnych kolorach skóry i pochodzeniu. To wszystko spowodowało niezły szok, obiegło wiele razy świat i Akademia Filmowa, wielokrotnie krytykowana za seksizm i rasizm w końcu zaczęła się zmieniać. 

Plakat do filmu Lorene Scafarii “Hustlers”, źródło: https://en.wikipedia.org/

Jak to działa? Otóż, członkiem Akademii Filmowej może zostać ktoś nominowany do Oskara (w kategorii Najlepsza Reżyseria, Najlepszy Film lub Najlepszy Film Nieanglojęzyczny) lub ktoś zgłoszony przez dwóch nominowanych lub jeśli ma na koncie co najmniej dwa filmy reżyserskie spełniające wysokie wymagania Akademii. Do tego cała Akademia nie głosuje nad tym, kto zostanie nominowany do Oscara. Są wyłonione różne podgrupy, np. aktorzy, reżyserowie, operatorzy, scenarzyści itp. W tych podgrupach wybierają co roku nominowanych do przypisanej im kategorii. Myślicie, że kobiety i ludzie o różnym pochodzeniu mieli szansę? Od dziesięcioleci, był to klub białych starszych panów, wybierających kolejnych białych panów (żeby nie było że zmyślam, badanie przeprowadzone w 2012 roku przez Los Angeles Times wykazało, że członkowie Akademii głosujący na zwycięzców Oscarów byli w prawie 94% rasy kaukaskiej, w 77% mężczyznami, a ich mediana wieku wynosiła 62 lata). 

Plakat do filmu Céline Sciammy “Portrait of a Lady on Fire”, źródło: https://en.wikipedia.org/

Na fali zmian, przez ostatnie 5 lat Akademia Filmowa zaczęła zapraszać więcej kobiet (mogą robić wyjątki od zasad i zapraszać w imieniu uznania za zasługi) i w rezultacie w 9000 osobowej grupie jest 32% kobiet. Dla porównania w skład członków BAFTA (Brytyjskich Nagród Filmowych) według badań z 2016 wchodziło 41% kobiet, 13% pochodziło z mniejszości etnicznych, a średnia wieku wynosiła 52 lata. 

EPIDEMIA NIEWIDZIALNOŚCI

Badaczka, aktywistka i profesor komunikacji na Uniwersytecie Południowej Kalifornii Stacy Smith jest ekspertką od nierówności płciowej w przemyśle rozrywkowym. Prowadzi think thank “Annenberg Inclusion Initiative (AII)”, który bada to zjawisko i publikuje raporty. Na przykład w filmach z 2019 roku tylko 34% to były role kobiece. 

Według raportu z University of Southern California's Annenberg Inclusion Initiative, kobiety stanowiły 10,6% reżyserów 100 najlepiej zarabiających filmów z 2019 roku (w 2018 było 4,5%). Według Annenberg Institute, kobiety wyreżyserowały zaledwie 4% z 1200 najlepszych filmów od 2007 do 2018 roku. Spośród tych kobiet reżyserów, tylko 17,4% dostało możliwość wyreżyserowania kolejnego filmu poza swoim debiutem (13% wyreżyserowało drugi, 2,2% trzeci, a 2,2% czwarty). Natomiast 45,7% mężczyzn, którzy nakręcili najlepszy film w ostatniej dekadzie, wyreżyserowało więcej filmów po swoim debiucie fabularnym (21% drugi, 13,1% trzeci, 6,2% czwarty, a 5,5% piąty lub więcej). Kariera mężczyzn rozciąga się na siedem dekad (od lat 20. do 80., nakręcili od jednego do 17 filmów), podczas gdy kobiety pracowały przez cztery dekady (od lat 30. do 60., nakręciły od jednego do czterech filmów).

Plakat do filmu Marielle Heller “A Beautiful Day in the Neighborhood”, źródło: https://en.wikipedia.org/

Przykład? Patty Jenkins wyreżyserowała film “Monster”, za który główna aktorka Charlize Theron otrzymała Oscara, w 2003. Kolejny film reżyserki się na ekranach dopiero w 2017 i był to superhit “Wonder Woman” (więcej o tej pani tutaj Wonder Woman). Patty Jenkins mówiła w wywiadach, że ta nieobecność jest spowodowana jej chęcią skupienia się na rodzinie, ale też przy filmie “Wonder Woman” okazało się, że 15 lat walczyła o pozwolenie na nakręcenie tego filmu. Nikt nie chciał zainwestować w film o superbohaterce (dla przykładu mężczyźni z jednym filmem niezależnym w tamtym czasie dostali do reżyserii "Jurassic Park", "Spider-Mana", czy "Godzillę").

Zmiana musi zacząć się od podstaw - więcej kobiet reżyserek. I kropka. I musimy mieć podobny budżet, podobny dostęp do czasu, do zabawek itd. Ostatnią rzeczą - i równie ważna jest to, że głosujący na Oscary muszą zobaczyć wszystkie filmy zanim zagłosują. Gdyby więcej głosujących widziało filmy niezależne, wierzę, że więcej z nich znalazłoby się na szczycie ich list - powiedziała Rachel Morrison jedyna kobieta z Oskarem za “Najlepsze Zdjęcia”

Kolejna rzecz - dwie na trzy amerykańskie recenzje filmowe są pisane przez mężczyzn, twierdzi Women in Film (WIF) z Los Angeles, organizacja, która wspiera i promuje kariery kobiet pracujących w branżach związanych z ekranem.

Kolejna jeszcze ważniejsza rzecz - badania wykazały, że kobiety w Hollywood zarabiają średnio o około 1,1 mln dolarów mniej niż aktorzy płci męskiej z podobnym doświadczeniem - 25% luki płacowej.

Jeśli nie nastąpią realne zmiany, wiele kobiet nie podejmie wysiłku, by zgłosić swój film do konkursu, bo to może kosztować. Nagrody są potrzebne z praktycznego punktu widzenia. To jak pieczęć aprobaty, która pozwala wejść na wyższy poziom filmowy. Sukces, np. nagroda na festiwalu filmowym, może wszystko zmienić. Ale do rozpoczęcia kampanii potrzeba pieniędzy, więc wszystko to jest powiązane z płcią, rasą, pieniędzmi i klasą - mówi Georgie Yukiko Donovan, brytyjsko-wschodnioazjatycka reżyserka, której pierwszy film “Alma” sfinansowała inicjatywa Female Film Force

A na naszym polskim poletku? Postanowiłam sprawdzić równouprawnienie wśród nominowanych do Orłów 2021 i podział jest następujący 32% kobiet i 68% mężczyzn (dla porównania w 2020 było 28% kobiet).

Czy 2021 jest wyjątkowy, ponieważ te wszystkie zmiany naprawdę przyniosły pozytywny skutek? I tak, i nie. Rzeczywiście widać zmiany, jest więcej nominacji dla kobiet, ludzi z różnym pochodzeniem. Jest też inny bardzo ważny fakt, przez pandemię przesunięto premiery kilku hitów, które jak się pojawią będą "skazane na sukces" np. "West Side Story" Stevena Spielberga, "The Last Duel" Ridleya Scotta, "The French Dispatch" Wesa Andersena, czy "Diuna" Denisa Villeneuve. Niemiej jednak pewne drzwi zostały otwarte, kobiety same produkują swoje filmy. Może w przyszłym roku będzie wielki męski najazd, ale i tak Oskary 2021 przejdą do historii.

Tym optymistycznym akcentem kończę, wszystkiego kobiecego!

Wyjaśnienie do sposobu liczenia nominowanych na infografice:

  • Jeśli nominacja dotyczyła grupy osób, w których była kobieta liczyłam jako 1 na korzyść dla kobiet, to samo dotyczyło wygranych (przykład: dokument “My octopus teacher” gdzie nominowani i wygrali Pippa Ehrlich, Craig Foster, James Reed jest zaliczony do grupy kobiet nominowanych i wygranych).

  • Nie są wliczane kategorie nagród za aktorstwo, ponieważ są już podzielone na płcie, co narzuca kandydatów i kandydatki

  • Pominęłam słowo “Najlepszy / Najlepsza / Najlepsze …” w nazwach kategorii  by było czytelniej.

Źródła:

Labels: